Przypomina ona matrioszkę. Największa figurka to programy operacyjne. Dzielą się na ogólnokrajowe programy tematyczne oraz programy regionalne. Do tej pierwszej grupy zaliczają się m.in. Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) czy Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Nie wszystkie są tak samo ważne z punktu widzenia firm starających się o dotacje. O ile FENG-iem wręcz trzeba się zainteresować, to FEnIKS – choć ma duże znaczenie dla rozwoju państwa, bo dotyczy m.in. elektrowni i dróg – nie jest już tak atrakcyjny dla przedsiębiorców. Z kolei programy regionalne są podzielone nie według tematów, ale według województw. Natomiast ich wewnętrzna struktura przypomina już tę ogólnopolską. Żeby jeszcze nieco bardziej skomplikować sprawę, mamy też hybrydę, która na jednym poziomie łączy w sobie kryterium tematyczne i regionalne – to Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej.

Wróćmy do matrioszki, bo wciąż nie otworzyliśmy nawet pierwszej figurki. Otóż wewnątrz programów operacyjnych mamy działania. W ramach FENG-u działaniem jest np. ścieżka Smart, bardzo obszerna, bo obejmująca m.in. B+R, innowacje, cyfryzację czy zazielenianie działalności przedsiębiorstw. I na koniec – wewnątrz działań mamy niekiedy poddziałania, to najmniejsza figurka w naszej matrioszce. W ramach działań lub poddziałań są ogłaszane konkursy. I tu się kończy teoria, a zaczyna prawdziwa walka.

Konkursy ogłaszają najczęściej Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Bank Gospodarstwa Krajowego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz szesnaście Urzędów Marszałkowskich. Jesteśmy dopiero na początku, więc do końca lutego ogłoszono tylko jeden konkurs, na łączną kwotę niemal 4,5 mld zł – właśnie w ramach ścieżki Smart. Przedsiębiorcy mogą sprawdzić, kiedy będą ogłoszone kolejne, bo na każdy rok są publikowane harmonogramy programów operacyjnych, w których wskazane są konkretne działania, planowane terminy, typy projektów podlegających dofinansowaniu, typy wnioskodawców i orientacyjne kwoty, jakie można uzyskać. Harmonogramy – jest ich ponad 20 – ułatwiają poruszanie się w tej mętnej przestrzeni, ale niestety nie są one wyryte w skale i bywają aktualizowane, a niekiedy uszczegóławiane, bo nie zawsze podane są daty dzienne. Zdarza się, że lipiec nagle zamienia się we wrzesień. Na stronach rządowych lub samorządowych tego typu informacje powinny być na bieżąco uzupełniane, ale nie zawsze tak się dzieje.

Niejako obok tego wszystkiego mamy Horyzont Europa, w ramach którego konkurują ze sobą firmy z całej UE. Natomiast akurat dla polskich firm jest on umiarkowanie atrakcyjny, bo jesteśmy największym beneficjentem polityki spójności spośród wszystkich państw UE. O środki, które przyznano Polsce, jest po prostu łatwiej. Inną perspektywę mogą mieć natomiast np. przedsiębiorstwa niemieckie. Dodatkowo firmy mają możliwość ubiegania się o środki z Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Czytaj też: Puste półki, brak pracowników i anemiczny wzrost gospodarczy. Brytyjczycy żałują brexitu: 6 na 10 zagłosowałoby za powrotem do UE

Choć obecna perspektywa dotyczy lat 2021–2027, nie oznacza to, że przez siedem lat konkursy są ogłaszane systematycznie. W ramach każdej siedmiolatki mamy pewien cykl. Zaczyna się on od programowania, czyli po prostu wymyślania zasad, według których pieniądze są rozdzielane i które następnie zatwierdza Komisja Europejska. Potem mamy okres kontraktowania – pieniądze są przypisywane do konkretnych konkursów, a po ich ogłoszeniu rozpoczyna się nabór (jesteśmy obecnie na tym etapie). Następnie mamy okres realizacji projektów, który potrwa do końca 2029 r.

Firmy chcące uzyskać finansowanie powinny zacząć działać już teraz. W pierwszej kolejności muszą przebrnąć przez harmonogramy i dobrać sobie konkursy im odpowiadające, a następnie wypełnić (bardzo szczegółowy) wniosek – obecnie tylko w wersji online.

W „Forbesie” postanowiliśmy ten bieg z przeszkodami przedsiębiorcom ułatwić. Wiosną ruszamy z projektem „Dotacje na skróty – Akademia Forbesa”. Chcemy dla Państwa prowadzić aktualne harmonogramy, odsiać biurokratyczną nowomowę, wyłuskać z niekończących się tabel najatrakcyjniejsze konkursy i pomóc napisać zwycięski wniosek. Treści będą podzielone na trzy moduły tematyczne: „Innowacje i B+R”, „Ekologia” i „Eksport, cyfryzacja i kompetencje”. Będą pojawiać się w magazynie „Forbes” i w serwisie Forbes.pl w formie artykułów, infografik i debat wideo. Partnerem merytorycznym projektu jest firma MGDF.

Mimo że w świecie unijnych grantów gubią się nawet doświadczone firmy, dotychczas nie powstał żaden serwis, który na bieżąco informowałby o konkursach i pomagał przejść przez gąszcz procedur. Chcemy być pierwsi.