zamknij„Stoi na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna i pot z niej spływa”. Tak brzmią dwa pierwsze wersy „Lokomotywy”, słynnej dziecięcej rymowanki Juliana Tuwima z 1936 roku. Od tego czasu sporo się na kolei zmieniło. Polskę oplotła gęsta siatka połączeń, pojawiły się dziesiątki przewoźników pasażerskich i towarowych, a żeby zobaczyć lokomotywy parowe, które „sapią, dyszą, dmuchają i dyszą żarem z rozgrzanego brzucha”, trzeba się wybrać do muzeum. Nie zmieniło się natomiast to, że pociągi przeważnie stoją. Nie tylko na stacjach.
– Efektywny czas wykorzystania lokomotyw w Polsce wynosi około 40 procent. Przewoźnicy tracą miliony przez to, że ich pociągi nie pracują. Wynika to między innymi z ogromnego deficytu pracowników. Już teraz brakuje w Polsce około tysiąca maszynistów. A spośród 17 tys. osób prowadzących pociągi aż 5 tys. jest w wieku emerytalnym i za chwilę zniknie z rynku pracy – mówi Piotr Sikorski, który wspólnie z Michałem Pawłowskim rozwija firmę SP Tech.
SP Tech — jak działa „kolejowy Uber”?
Ich start-up próbuje rozwiązać ten problem. Toruński SP Tech to dostawca logistycznych rozwiązań dla spółek z branży kolejowej. Z jednej strony pomaga przewoźnikom w dowożeniu pracowników do i z miejsca pracy poprzez spółkę córkę Cargo Speed International, a z drugiej rozwija szereg aplikacji mających usprawnić zarządzanie biznesem kolejowym. W tym RAILY Taxi, oprogramowanie określane jest jako „Uber dla kolei” – narzędzie automatyzujące proces organizacji i optymalizacji transportu drużyn trakcyjnych.
– Chcemy stworzyć potężny silnik informatyczny, który dzięki danym i algorytmom umożliwi sprawne zarządzanie możliwie jak największą liczbą procesów logistycznych u przewoźników kolejowych. Aplikacja do automatyzacji przewozów drużyn trakcyjnych to tylko pierwszy krok – mówi Michał Pawłowski.
Czytaj też: Rząd zapowiada obniżkę cen biletów kolejowych. Gdyby PKP miało konkurencję, to by nie musiał
Pierwszy, ale za to nieźle rokujący. Założony w 2019 roku SP Tech współpracuje już z ponad 20 przewoźnikami, którzy korzystają z jego rozwiązań logistycznych. W 2022 roku zanotował niemal pięciokrotny wzrost sprzedaży, osiągając 19,9 mln złotych przychodu. A swoim, bądź co bądź, niecodziennym biznesem zainteresował fundusze SpeedUP Bridge Alfa i Pomerangels oraz grupę aniołów biznesu, pozyskując 4,7 mln złotych finansowania.
– To nasz ulubiony typ projektów. SP Tech ma realną szansę zmienić status quo na tradycyjnym rynku, który jeszcze nie przeszedł transformacji cyfrowej.
W dodatku spółkę prowadzi dwóch świetnie się uzupełniających, zgranych przedsiębiorców, którzy doskonale znają swoją branżę – mówi Tomasz Czapliński, jeden z partnerów zarządzających SpeedUp Venture Capital Group.
„Kto ma w głowie olej, ten idzie na kolej”. Michał Pawłowski na kolei zjadł zęby
W przypadku Michała Pawłowskiego nie mogło być inaczej. W jego rodzinie dobrze znane jest popularne w branży powiedzenie, że kto ma w głowie olej, ten idzie na kolej. Dziadek Pawłowskiego pracował w tym sektorze. Ojciec, Piotr, jest współtwórcą szeregu firm kolejowych – w tym Cargo Master, jednego z pierwszych prywatnych przewoźników kolejowych w Polsce. I Pawłowski junior już wiele lat temu postanowił, że pójdzie w ich ślady. Choć jest ledwo po trzydziestce (urodził się w 1991 roku, Piotr Sikorski rok wcześniej), zdążył zjeść zęby na kolei – pracując jako dyspozytor kolejowy w firmie ojca, szkoląc się na maszynistę, ucząc pozyskiwania klientów. A przy okazji, jak przystało na informatyka, tworząc kolejowe innowacje.
– Od 2012 roku budowałem prototypy symulatorów kolejowych. Stworzyłem między innymi drugi tego typu produkt w Polsce, który został dopuszczony do szkoleń przez Urząd Transportu Kolejowego. Istniała realna szansa, aby zbudować spory międzynarodowy biznes na symulatorach, generujący potężne oszczędności dla najróżniejszych firm kolejowych, a jednocześnie oferujący narzędzie szkoleniowe mające realny wpływ na kolej. Ale, niestety, nie udało mi się przekonać do rozwoju tego pomysłu partnerów z branży kolejowej, którzy w tamtych czasach mieli jeszcze niskie zrozumienie technologii – opowiada Michał Pawłowski.
Od symulatora pociągów po system informatyczny dla kolei
Przy niektórych kolejowych projektach współpracował z Piotrem Sikorskim, kolegą z Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. To człowiek licznych zainteresowań, który próbował swoich sił jako dziennikarz w akademickim SIM Radiu, jako rzecznik prasowy prof. Andrzeja Zybertowicza w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku, a przede wszystkim jako przedsiębiorca. Produkował programy telewizyjne na zlecenie toruńskiej telewizji kablowej TV Petrus (poprzez spółkę COPY4U), współtworzył drukarnię internetową (Copy Heaven), prowadził agencję reklamową (ARC Media). W 2019 roku był bliski sprzedaży swojej ostatniej firmy i przeniesienia się do Warszawy. Ale wtedy przez przypadek spotkał się na ulicy z Pawłowskim.
– Kilka miesięcy wcześniej widzieliśmy się na targach kolejowych TRAKO w Gdańsku, gdzie promowaliśmy jeden z symulatorów kolejowych. Powiedziałem Michałowi, że sprzedaję swój biznes, po czym zamierzam przenieść się do stolicy. A on stwierdził, że się na to nie zgadza. Że koniecznie musimy założyć razem biznes – opowiada Piotr Sikorski.
– Pracując nad symulatorami, zdarzało nam się bardzo intensywnie pracować, czasem po 16–18 godzin na dobę w ciągu kilku miesięcy. W takich warunkach wykuła się nasza przyjaźń. Lubiliśmy się i wiedzieliśmy, co potrafimy. Dlatego byłem pewien, że nasz układ wypali – mówi Michał Pawłowski.
Pozostało pytanie, czy wypali także ich wspólny biznes.
Podwaliny pod dzisiejszy SP Tech powstały już rok wcześniej. Pracując w Cargo Master, Michał Pawłowski zaproponował zarządowi stworzenie oddzielnej odnogi biznesowej – przewoźnika drogowego, który będzie się zajmował obsługą spółek z branży kolejowej. Wewnątrz firmy pomysł nie chwycił. Ale ojciec zachęcił Pawłowskiego, aby na bazie tej idei zbudował własny biznes. Tak narodziło się Cargo Speed International.
– Wiedziałem, że chcę tworzyć systemy informatyczne dla branży kolejowej. Ale że nie miałem na to środków i nie posiadałem znajomości w świecie inwestorskim, uznałem, że najpierw muszę stworzyć firmę, która przyniesie mi kapitał – mówi Michał Pawłowski.
Cargo Speed sprawdził się w tej roli, już w 2018 roku generując około pół miliona złotych przychodu. A potem pomógł wystartować SP Techowi, wspólnej spółce Michała Pawłowskiego i Piotra Sikorskiego. Choć chwilę im zajęło ustalenie, w jaki sposób zamierzają ją rozwijać. Początkowo próbowali robić wszystko wszędzie naraz: mieli branżowy software house, kolejową agencję marketingową, portal serwiskolejowy.pl.
Dalsza część tekstu pod materiałem wideo.
Tylko jeden projekt na raz. System „zarządzania zmiennością”
Dopiero po pierwszych rozmowach z inwestorami zrozumieli, że nie powinni budować wielu start-upów naraz. Że powinni się skupić na jednym projekcie.
– SP Tech stał się spółką produktowo-usługową, której pierwszy produkt pomaga firmom kolejowym w zarządzaniu dowozami pracowników. Wykorzystujemy do tego zasoby Cargo Speed International i aplikację RAILY Taxi, która usprawnia pracę dyspozytorów kolejowych, umożliwiając precyzyjne planowanie oraz monitorowanie przejazdów członków zespołów trakcyjnych – tłumaczy Piotr Sikorski. – Dowożenie pracowników to zazwyczaj czwarty największy koszt operacyjny w biznesie kolejowym. A przy tym dalece nieefektywny proces, w którym przez brak dobrego planowania i kontroli firmy tracą mnóstwo pieniędzy.
– W świecie przewoźników kolejowych zmiany logistyczne następują bardzo dynamicznie, często z godziny na godzinę. Nasz system pomaga bardzo efektywnie zarządzać tą zmiennością. U jednego z klientów, dla którego realizujemy dwanaście tysięcy zleceń przewozowych miesięcznie, w lutym doszło do zaledwie trzydziestu ośmiu spóźnień – mówi Michał Pawłowski.
Niedziwne, że branża kolejowa tak entuzjastycznie przyjęła to rozwiązanie. Obecnie maleńki start-up pomaga w dowozach pracowników takim spółkom jak Orlen Ochrona, Lotos Kolej czy niemiecki Freightliner DE.
– Twórcy SP Techu to ekstremalnie ambitni przedsiębiorcy, którzy potrafią iść po swoje. Jeśli nie dostaną się gdzieś drzwiami, spróbują oknem. A do tego nie boją się ciężkiej pracy. Kiedy robili wdrożenie w jednej z dużych korporacji, dniami i nocami przesiadywali w biurze, aby wszystko zostało dopięte na ostatni guzik. Ich żony się zastanawiały, czy oni jeszcze żyją – śmieje się Tomasz Czapliński ze SpeedUpu.
– Michał i Piotr świetnie pasują do tego typu biznesu. Potrafią rozmawiać z zarządami tradycyjnych spółek, w których dominują mężczyźni po pięćdziesiątce, z dużym doświadczeniem, a jednocześnie świetnie zarządzają produktami technologicznymi i młodymi zespołami IT. A poza tym naprawdę żyją kolejnictwem – mówi Grzegorz Gawlik, partner zarządzający Pomerangels.
Kolej epoki internetu
I chcą je zmieniać za pomocą kolejnych rozwiązań powstających w obrębie systemu RAILY. Do modułu Taxi wkrótce zamierzają dołączyć moduły Cargo (do wszechstronnego zarządzania zasobami spółek kolejowych) i Terminal (do zarządzania kolejowym terminalem intermodalnym). A ze stale wzbogacanym systemem planują odważnie wyjść za granicę – z pomocą kolejnej rundy finansowania, w której SP Tech celuje w 5 milionów euro. Już teraz, jak przekonują, toczą poważne rozmowy ze spółką, która może im dać wejście na kilkadziesiąt rynków.
– W Polsce jesteśmy spółką przewozową i dostawcą oprogramowania w jednym. To świetny układ, bo możemy na żywym organizmie szlifować nasze produkty technologiczne. Za granicą natomiast planujemy sprzedawać wyłącznie produkty cyfrowe – mówi Piotr Sikorski.
– Z czasem staniemy się zdecydowanie software’owym biznesem. Branża kolejowa praktycznie w każdym zakątku świata ma potężny dług technologiczny, który możemy zniwelować za pomocą naszych rozwiązań – dodaje Michał Pawłowski.
Cel? Stać się cyfrowym hubem logistycznym dla branży kolejowej. A z czasem być może także dla innych sektorów, takich jak morski, drogowy, lotniczy czy medyczny. Ale najpierw kolej.
– Jeszcze kilka lat temu na konferencjach branżowych patrzono na nas jak na kosmitów. Jak na dwóch dzieciaków, którzy wymyślili sobie coś nierealnego. Ale dzisiaj już tak nie jest – mówi Michał Pawłowski. – Kolej to rynek prawdziwych pasjonatów, którzy chcą, aby ich branża zmieniała się na lepsze. Coraz więcej osób rozumie, że możemy w tym pomóc.