Oczywiście niska temperatura i wysokie nasłonecznienie, a więc idealne warunki do pracy ogniw fotowoltaicznych, nie są w Polsce zjawiskiem częstym, więc doskonałe wyniki elektrowni PV z przełomu lutego i marca są bardziej wyjątkiem niż regułą. Ale i tak ze słońca czerpiemy coraz więcej energii. W całym ubiegłym roku elektrownie fotowoltaiczne nad Wisłą wprowadziły do sieci w sumie 8 TWh energii elektrycznej. Rok wcześniej było to 3,96 TWh energii, a w 2020 roku – 2,02 TWh.

Polska fotowoltaika to w znacznym stopniu instalacje prosumenckie. Z podsumowań Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE) wynika, że na koniec grudnia 2022 roku liczba wszystkich mikroinstalacji przyłączonych do sieci dystrybucyjnej OSD (operatorów sieci dystrybucyjnej) wyniosła blisko 1,21 mln, a ich moc ponad 9,25 GW. Powiedzieć ponadto, że w ostatnich latach mieliśmy boom na rynku mikroinstalacji, to nic nie powiedzieć. Ich liczba od początku 2019 roku do końca grudnia 2022 roku wzrosła ponad 22 razy – o 2132 proc., przy jednoczesnym blisko 27-krotnym wzroście mocy zainstalowanej w mikroinstalacjach.

Czytaj też: Panele fotowoltaiczne rozżarzone, a wiatraki kręcą się jak nigdy. Co więc przeszkadza rozwojowi OZE w Polsce?

„W latach 2020–2022 przyłączono mikroinstalacje o mocy blisko 7-krotnie większej, niż wynosiła łączna moc wszystkich mikroinstalacji przyłączonych w latach poprzednich. W rekordowym pod względem liczby przyłączeń 2021 roku OSD przyłączyli do swoich sieci ponad 396 tysięcy nowych mikroinstalacji o łącznej mocy ponad 3 GW, dla porównania w roku 2022 przyłączonych zostało ponad 356 tysięcy mikroinstalacji (o 40 tysięcy mniej niż w 2021 roku) o mocy ponad 3,18 GW” – czytamy w podsumowaniu PTPiREE o mikroinstalacjach kończącym się na grudniu ubiegłego roku.

Z tego samego raportu dowiadujemy się niestety, że znaczna część ubiegłego roku to wielkie hamowanie. W pierwszym kwartale ubiegłego roku instalatorzy PV mieli w Polsce raj – uruchomili rekordowe niemal 153 tys. mikroinstalacji. W drugim kwartale było ich już tylko 114,6 tys., w trzecim 55,4 tys., a w czwartym zaledwie 33,5 tys. Warto do tego dodać jeszcze dwie liczby. W rekordowym marcu ubiegłego roku do sieci podpięto niemal 75 tys. nowych mikroinstalacji, w najsłabszym pod tym względem grudniu tylko 8,5 tys.

Czytaj też: Na tym rynku panuje „największy boom w historii”. To coraz częściej technologia pierwszego wyboru

Przyczyna takiego spadku jest oczywista. Marzec 2022 r. był ostatnim miesiącem, w którym właściciele nowych instalacji mogli rozliczać ich pracę w systemie tzw. opustów. W kwietniu zastąpił go net-billing – odbierany przez indywidualnych inwestorów jako mniej opłacalny. W nim nadwyżki energii wyprodukowanej przez mikroinstalacje są na bieżąco sprzedawane do sieci, a brakująca energia musi zostać dokupiona, kiedy jest taka potrzeba, przy czym prosument kupuje ją z opłatami taryfowymi, a sprzedaje bez nich. Nie opłaca się też przewymiarowywać instalacji.

– Nowy system w praktyce wydłużył czas zwrotu z przeciętnej instalacji powiedzmy z 5–6 lat do jakichś 7–8. Silnie też premiuje prosumentów, którzy zużywają dużo energii na swoje potrzeby – mówi pan Zbyszek, pracownik dużej firmy instalacyjnej z branży PV z Krakowa. Jego zdaniem, dodatkowo z powodu cały czas dość wysokich cen paneli i istniejących systemów dotacji na nie praktycznie nie opłaca się budować małych instalacji. – Jeżeli zużywamy mniej niż 2000 kWh prądu rocznie, koszty inwestycji w fotowoltaikę raczej nam się nie zwrócą – dodaje.

Z tymi uwagami współgra zestaw rad dla prosumentów, które pod koniec stycznia opublikował Tauron.

– Klientom wciąż opłaca się posiadać instalację fotowoltaiczną. Na największe oszczędności mogą liczyć te gospodarstwa domowe, które zmaksymalizują autokonsumpcję, czyli bieżące zużycie produkowanej energii elektrycznej. Im lepiej dopasowana instalacja do rzeczywistego zużycia i większa autokonsumpcja energii wytworzonej przez tę instalację, tym oszczędności z fotowoltaiki są większe i można znacząco obniżyć rachunki za energię – twierdzi Paweł Szczeszek, prezes Grupy Tauron.

Z danych firmy energetycznej wynika, że standardowa instalacja o mocy 5 kWp produkuje rocznie średnio 5000 kWh energii elektrycznej, z czego aż 80 procent energii trafia bezpośrednio do sieci. Jedynie około 20 procent zużywa na bieżąco prosument.

Optymalnym rozwiązaniem, zdaniem energetyków z Tauronu, jest pozostawienie w gospodarstwie ponad 40 procent energii. – Taki poziom autokonsumpcji nie tylko poprawi opłacalność przedsięwzięcia, ale też pozwoli na poprawę parametrów jakościowych energii, co przełoży się na dłuższy czas życia urządzeń – radzą.

Jak to zrobić? Zwiększyć zużycie energii, gdy pracują panele na dachu. W tym celu można kupić programator, który będzie o odpowiednich godzinach włączać i wyłączać różne urządzenia. Warto też zainstalować klimatyzator – latem będzie chłodził, a zimą dogrzewał. Dobrym pomysłem jest magazyn energii, który może zapewnić nawet 100 procent autokonsumpcji, co oznacza, że cała energia wyprodukowana przez instalacje zostanie w domu. Można też sporo zyskać, ładując samochód elektryczny z prądu z fotowoltaiki.

Niestety, to wszystko sporo kosztuje, nawet mimo ostatnich zmian w programach dotacji na fotowoltaikę, w których podniesiono ich kwoty.