– O przeprowadzce do Berlina zadecydowały względy osobiste. Kiedy tutaj przyjechałam, miasto zauroczyło mnie jednak na tyle, że postanowiłam w nim zamieszkać, niezależnie od tego, jak moja historia miłosna miałaby się potoczyć. Wcześniej mieszkałam w Krakowie, Warszawie i Paryżu, odwiedzałam inne europejskie miasta, ale to właśnie Berlin zachwycił mnie – przede wszystkim ludźmi, którzy okazali się symptomatyczni dla całej stolicy Niemiec. Artystyczne dusze, które na własną rękę poszukują wolności, naginające normy społeczne do swoich wyobrażeń na temat życia, rozwoju, zawierania znajomości. Do tego doszła specyficzna scena klubowa, która nadawała miastu aurę tajemniczości. Miałam poczucie, że ludzie czują się tutaj bardziej wolni niż gdziekolwiek indziej. Berlin sprawił, że otworzyłam się na wiele spraw.

– Zmieniło się moje podejście do tego, jak wyobrażam sobie mój dalszy rozwój. Zauważyłam, że wielu mieszkańców Berlina nie myśli o swojej karierze w charakterze etatu, nie chce piąć się po szczeblach kariery, brać kredytu, by kupić samochód i zbudować dom. Nie uczestniczy w wyścigu szczurów za wszelką cenę, tylko na przykład wybiera pracę na pół etatu, by resztę czasu poświecić na rozwój osobisty. To myślenie, tak inne niż w Polsce, było odświeżające. Pociągnął mnie luz panujący w mieście i poczucie, że za każdym rogiem czeka na mnie przygoda.

– Zdecydowanie tak. Zorientowałam się, że nie ma takiego miejsca w sieci, które przedstawiałoby subiektywne spojrzenie na Berlin. Dlatego, kiedy na własną rękę odkrywałam miasto, przechadzając się po Mitte, Kreuzbergu, Neukölln i innych dzielnicach, robiłam zdjęcia i notatki, by później z tych wycieczek wyciągnąć esencję i tworzyć posty. Wpisy organicznie się rozrastały, bo im więcej miasta poznawałam, tym bardziej chciałam je przedstawić czytelnikom.

– Im bardziej poznaję Berlin, tym bardziej zmienia się moje spojrzenie na to miasto. Na co dzień krążę między Neukölln a Kreuzbergiem, ale lubię wybrać się dalej, na zachód, gdzie znajdują się jedne z moich ulubionych miejsc. Tam też chętnie jeżdżę po zastrzyk kultury. Na pewno lubię obejrzeć dobrą wystawę zdjęć w C/O Berlin. Na spektakle teatralne chętnie chodzę do Schaubühne. Moje ulubione galerie sztuki w Berlinie to: Sammlung Boros, Hamburger Bahnhof, König Galerie, Berlinische Galerie czy Schinkel Pavillon. Cenię też mniejsze, mniej znane galerie w Mitte, w okolicy Auguststraße i na Schönebergu. Lubię usiąść z kawą przy Paul-Lincke-Ufer i obserwować ludzi przechadzających się nad kanałem. Z przyjemnością wpadam na drinki na przykład do Victoria Bar lub Beuster. Wciąż chętnie chadzam do klubów, choć teraz na pewno częściej niż na imprezy do Berghain chodzę na place zabaw, bo na co dzień jestem przede wszystkim mamą.

Czytaj też: König Galerie: Sztuka współczesna w świątyni z betonu

– W Polsce na siłę próbuje się porównywać Berlin do Warszawy. Turystom sprzedaje się Berlin jako miasto hipsterskie, stawia na jego stronę klubową. Widziane oczami berlińczyka miasto jest zupełnie inne, najczęściej ograniczone do własnego Kiez, czyli najbliższego sąsiedztwa, do którego ludzie się bardzo przywiązują. Mają tutaj lokalną piekarnię, Späti, czyli czynny do późna kiosk, ulubione miejsca. Stali mieszkańcy się znają i mówią sobie „Hallo!”. Nieopodal kamienicy, w której mieszkam, jest placyk z ławkami, sklepikiem, zaimprowizowanym placem zabaw. To właśnie tam spotykamy się z sąsiadami. Latem pijemy piwko na murku, nieopodal bawią się dzieci, ktoś zaczyna spontanicznie grać muzykę. W Berlinie jesteśmy przywiązani do swoich miejsc. Jako turysta takiej wspólnotowości na pewno nie uświadczysz.

– Nie wydaje mi się, ponieważ wiele takich wspólnotowych działań można zaobserwować na różnych płaszczyznach życia w mieście. Zacznijmy od tego, że berlińskie dzieci uczą się wspólnotowości od najmłodszych lat. Na każdym rogu spotkamy tu plac zabaw, co w polskich miastach raczej się nie zdarza. Dzieci integrują się i wraz z rodzicami tworzą różnego rodzaju wspólnoty. Sąsiedzi łączą siły, by zagospodarować ogródek na podwórku, przekształcić niezagospodarowany kawałek ziemi w park z kawiarnią wspólnotową itd. Uważam, że zarówno place zabaw, jak i kluby są miastu i jego mieszkańcom potrzebne.

Berlin przynajmniej od lat 90. uważany jest za imprezową stolicę Europy. Po upadku Muru masa pustych przestrzeni została przeorganizowana w różnego rodzaju inicjatywy klubowe. Przechodziłeś przez dziurę w płocie, a tam w pustostanach za konsoletą stał didżej, do którego muzyki tańczyło pełno ludzi. Nawet 10 lat temu, kiedy przeprowadziłam się do Berlina, trafiałam na takie imprezy. Teraz zdarza się to coraz rzadziej.

Technoturyści, o których pisał Tobias Rapp w książce „Zagubieni w dźwięku”, częściej muszą podróżować poza główne dzielnice miasta. Bo właśnie tam poprzenosiły się kluby, czy to przez horrendalnie wysoki czynsz, czy przez wypowiedzenie najmu. Nie pomaga im pandemia, przez którą jedne miejsca cały czas są zamknięte, a inne upadły. Jednak dążenie do tego, żeby w jakiejś formie przetrwały, jest tak duże, że nie sądzę, by groziło im całkowite wymarcie.

– Niedawno, po PiS-owskiej nagonce na osoby LGBTQ+, wiele z nich rzeczywiście postanowiło się przenieść. Berlin daje swobodę i większe poczucie bezpieczeństwa niż którekolwiek miasto w Polsce. To chyba też jedyne miasto w Europie, w którym można ułożyć sobie życie, nie znając rodzimego języka, co naprawdę dużo ułatwia. Odkąd się tutaj przeniosłam, liczba mieszkańców drastycznie wzrosła! To z kolei przekłada się na trudność w zdobyciu mieszkania, a tych ciągle jest za mało. Niestety, słynne castingi lokatorskie w Berlinie nie są mitem. Moją skrzynkę e-mailową zalewają prośby o pomoc w znalezieniu mieszkania…

– Bardzo często dostaję też od rodaków aplikacje o pracę lub prośby o polecenie w jakichś niemieckich firmach. Na szczęście wiele osób prosi też o to, abym po prostu poleciła najlepsze kluby i miejsca, których nie ma w oficjalnych przewodnikach. Bardzo cieszą mnie te wiadomości, bo to oznacza, że niektórzy Polacy otwierają się na brzmienia berlińskich klubów i są głodni wrażeń wykraczających poza heteronormatywne ramy społeczne, których można właśnie zaznać, eksplorując lokalną scenę klubową.

* * *

Justyna Burzynski mieszka w Neukölln, dzielnicy Berlina. Od 2012 r. prowadzi blog o Berlinie BERLINSKO. Jest autorką tekstów i zdjęć z tego miasta, które publikowała m.in. w Tagesspiegel, Zwykłym Życiu, F5, Girls Room, CeeCee, Elemencie Żeńskim, szajnie, All Inclusive. Jej zdjęcia pojawiły się również w kanałach społecznościowych poświęconych Berlinowi, w tym w oficjalnej kampanii miasta Berlin #FreiheitBerlin.

Czytaj też: „Kiedy kręcisz wojnę, jest łatwiej”. Młoda reżyserka pokazała życie w Ukrainie