– Chciałbym pogratulować ministrowi Zdravkowi Mariciowi i całej Chorwacji, która przystępuje do strefy euro jako jej dwudziesty członek – napisał w oficjalnym oświadczeniu Zbyněk Stanjura, czeski minister finansów. – Przyjęcie euro to nie wyścig, ale odpowiedzialna decyzja polityczna. Chorwacja z powodzeniem spełniła wszystkie wymagane kryteria gospodarcze i od 1 stycznia 2023 r. zacznie używać euro – dodał.

Tak naprawdę jednak Chorwaci już wcześniej traktowali euro jako walutę równorzędną z kunami i lipami. Analityk fintechu wielowalutowego Cinkciarz.pl Bartosz Sawicki podkreśla, że na co dzień posługuje się nią blisko 70 proc. przyjeżdżających z zagranicy turystów, którzy przyzwyczaili miejscowych do płatności w unijnej walucie.

Euro jest też bardzo mocno zakorzenione w chorwackim sektorze bankowym: większość depozytów, jak i kredytów jest rozliczanych we wspólnej walucie lub do niej indeksowanych. Na strefę euro przypada także lwia część obrotów handlowych kraju.

Wprowadzenie nowej waluty może jednak rodzić pewne obawy, tym bardziej że w niektórych krajach zdarzały się przypadki wykorzystywania faktu przejścia na euro i rażącego podnoszenia cen towarów i usług. Gdyby do tego doszło także w Chorwacji, mogłoby to dotknąć wszystkich mieszkańców i podciąć skrzydła turystyce, czyli ważnemu obszarowi chorwackiej gospodarki. Turystom kraj ten zawdzięcza bowiem spory dochód – według danych Eurostatu stanowi on blisko 20 proc. PKB kraju i ponad 10 mld euro dochodu rocznie.

Wszystko dzięki rozwojowi sieci dróg ekspresowych i autostrad, na co postawił chorwacki rząd, ale też kraje ościenne oraz dogodnym połączeniom tanich linii lotniczych. Nie bez znaczenia było też wejście Chorwacji do UE w 2013 r.

Czytaj też: Poczekajmy z kupowaniem dolarów. Kurs wkrótce powinien być łaskawszy

Wyspy i piękne nadmorskie miejscowości stały się dla wielu urlopowiczów pierwszym wyborem. Według danych Chorwackiej Wspólnoty Turystycznej w 2021 r. stosunkowo niewielki, ale urokliwie położony kraj odwiedziło blisko 14 mln zagranicznych turystów. Najwięcej, niespełna 3 mln, przyjechało z Niemiec. Na drugim miejscu uplasowało się 1,2 mln sąsiadów ze Słowenii. Podium uzupełniło 1,1 mln Austriaków.

– Doświadczenia Słowacji czy krajów nadbałtyckich, które wcześniej dołączyły do strefy euro, pokazują, że te obawy nie są zasadne. Ścieżka inflacji podniosła się z tego względu jedynie minimalnie – przekonuje Bartosz Sawicki. – Z drugiej strony, obecnie cały świat zmaga się z presją cenową, także w Chorwacji inflacja przybiera kilkunastoprocentową dynamikę rok do roku – dodaje.

Trudno to więc porównać do okresu stabilnej, niskiej inflacji, który miał miejsce, gdy na przykład Słowacy wprowadzali wspólną walutę. Dziś konsumenci musieli oswoić się z rosnącymi cenami, stąd – jak sądzi analityk – pokusa wprowadzenia dodatkowych podwyżek po stronie chorwackich przedsiębiorców może być mocniejsza.

Co to oznacza dla polskich turystów, dla których Chorwacja, z gwarantowanym słońcem, przystępnymi cenami, przejrzystym i ciepłym Adriatykiem, gościnnością mieszkańców i dobrym położeniem – perfekcyjnie wpisywała się dotąd się w ich oczekiwania?

– Gdy rozpowszechniły się transakcje online, każdego roku, przed i w trakcie letniego sezonu, notujemy podwyższone zainteresowanie chorwacką walutą. Wakacje turystów w Chorwacji oznaczają częstszą wymianę na kuny oraz więcej transakcji kartą wielowalutową w tym kraju – informuje Robert Błaszczyk, dyrektor departamentu klienta strategicznego w Cinkciarz.pl.

Teraz będzie łatwiej, nie będziemy już musieli śledzić kursu chorwackiej waluty, wystarczy zaopatrzyć się w euro. Analitycy przekonują też, że nie należy się bać drożyzny, bo ceny będą monitorowane, a za nieuzasadnione podnoszenie cen będzie groziła dotkliwa grzywna.

Mimo to mieszkańcy Chorwacji mają pewne obawy. Według badania Eurobarometru 55 procent obywateli opowiada się za wprowadzeniem euro. Prawie połowa boi się jednak, że euro będzie miało negatywne konsekwencje, a tylko jedna trzecia Chorwatów uważa, że kraj jest dobrze przygotowany na wspólną europejską walutę. Aż 81 procent obywateli obawia się, że euro doprowadzi do wzrostu cen. Liczba ta drastycznie wzrosła, po tym, jak kryzys związany z pandemią koronawirusa zadał poważny cios uzależnionej od turystyki chorwackiej gospodarce, a nastroje gospodarcze gwałtownie się pogorszyły.

Die Welt, który rozmawiał ze sprzedawcami na rynku w Zagrzebiu, informuje z pierwszej ręki o nastrojach nad Adriatykiem. – Boję się pierwszych miesięcy w nowym roku. Okres przejściowy będzie dla ludzi trudny – mówi starszy mężczyzna. Większość handlujących jest w wieku emerytalnym. Muszą dorabiać na boku, bo średnia emerytura w Chorwacji wynosi tylko około 250 euro miesięcznie. Wzrost cen po wprowadzeniu nowej waluty uderzy w emerytów najmocniej.

Gazeta zaznacza jednocześnie, że w ostatnich latach samochodami, nieruchomościami i noclegami w hotelach w Chorwacji handlowano już po cenach jak w strefie euro. Firmy i osoby prywatne mają aktywa w euro, a dwie trzecie długu narodowego również jest notowane w euro. Droga do akcesji wydawała się więc rządowi w Zagrzebiu nieunikniona, gdy tylko kraj spełni tzw. kryteria z Maastricht, czyli ujarzmi nowe zadłużenie, inflację i stopy procentowe.

Są też tacy, których ten krok bardzo cieszy – należy do nich hotelarz Milan Sesar. – My hotelarze cieszymy się na euro, nasza praca będzie dużo łatwiejsza, jesteśmy dobrze przygotowani. Rozumiem, że niektórzy się boją. Myślę jednak, że nie ma się czego obawiać, w końcu pieniądze zawsze będą pieniędzmi – mówi.

A przyzwyczaić trzeba się będzie szybko, po 15 stycznia punkty handlowe i usługowe w Chorwacji zaczną honorować tylko wspólną europejską walutę. 4 miliony Chorwatów dołączy tym samym do blisko 341 mln ludzi w 19 państwach, gdzie euro obowiązuje na co dzień.

– Jeśli chodzi o samą wygodę płacenia, to niezależnie od waluty warto za granicą posługiwać się kartą wielowalutową – radzi Robert Błaszczyk z Cinkciarz.pl. – Użytkownicy unikają opłat za przewalutowanie, zyskując darmowy dostęp do kilkudziesięciu rachunków walutowych, pomiędzy którymi mogą w dowolnym momencie wymieniać waluty i płacić nimi na całym świecie. Mogą także wypłacać gotówkę z bankomatów – dodaje.

Wspomnieniem po chorwackiej walucie pozostanie wizerunek drapieżnego ssaka na lokalnych eurocentach. O ile bowiem banknoty euro we wszystkich państwach strefy wyglądają identycznie, o tyle monety eurocentowe zachowały znamiona odrębności. Te emitowane dla Chorwacji – w zależności od nominału – uwidocznią na rewersie m.in.: kunę, charakterystyczną chorwacką szachownicę i kontur mapy kraju, a później znajdą się również w niemieckich czy hiszpańskich portfelach.

Nazwa dotychczasowej chorwackiej waluty rzeczywiście bowiem wywodzi się od kuny. Garbowanymi skórami z kun, które należą do rodziny łasicowatych, handluje się do dziś. W średniowieczu było to jednak zajęcie na tyle powszechne, że właśnie w ten sposób oficjalnie regulowało się opłaty odpowiadające dzisiejszym stawkom celnym i podatkowym. Jeszcze częściej wyprawione skóry kun stanowiły formę zapłaty za inne towary.

Właśnie dlatego już w XIII wieku w obiegu pojawiły się pierwsze monety z wizerunkiem kuny. Chorwaci właśnie tak nazwali swoją walutę (znaną także pod międzynarodowy skrótowcem HRK), którą posługiwali się najpierw w latach 1941-1945, a następnie po rozpadzie Jugosławii, od 1994 r. do dziś.

– Dzieląca się na 100 lip jednostka monetarna Chorwacji występowała w monetach o nominałach 1, 2 i 5 kun oraz banknotach, wśród których najcenniejszy to 1000 kun – przypomina Bartosz Sawicki. – 1 stycznia 2023 roku Chorwacja przystąpi do strefy euro. W praktyce nie oznacza to, że z dnia na dzień kuny i lipy stają się zupełnie bezwartościowe i bezużyteczne. Banki w Chorwacji będą je wymieniać na euro i centy przez cały 2023 r., choć np. w sklepach czy restauracjach płacić będzie nimi można tylko przez dwa pierwsze tygodnie stycznia – dodaje.