– Wysoką dynamikę wzrostu cen żywności obserwujemy obecnie w większości krajów Unii Europejskiej. Jak się okazuje, Polska charakteryzowała się jedną z najniższych dynamik wzrostów cen produktów żywnościowych spośród wszystkich krajów, które wstąpiły do Wspólnoty po 2003 roku – wyjaśnia Paweł Wyrzykowski, analityk sektora Food and Agri w Banku BNP Paribas. – W październiku ceny żywności w UE były przeciętnie o 17,8 proc. wyższe niż rok wcześniej. Rekordzistą pod tym względem są Węgry, gdzie żywność w skali roku podrożała o 45,2 proc. Również konsumenci u naszego zachodniego sąsiada, w Niemczech, mierzyli się z blisko 20 proc. wzrostem cen żywności – dodaje.

Według szacunków ekspertów Banku BNP Paribas, wśród podstawowych grup produktów żywnościowych w Polsce, największą dynamikę wzrostu cen w ciągu roku zaobserwowano w przypadku nabiału – o blisko 30 proc. Natomiast w przypadku produktów mięsnych przeciętna dynamika wzrostu cen zbliżyła się do 25 proc. Wynika to z wysokich cen surowców w skupie, czyli mleka, żywca wieprzowego lub drobiowego. Na finalną cenę produktów kupowanych przez nas w sklepie wpływa także koszt energii potrzebnej w procesie produkcji, przechowywania i dystrybucji żywności.

To, co szczególnie zaboli łasuchów to fakt, że skala wzrostu cen produktów, potrzebnych do wypieków była zdecydowanie wyższa niż żywności ogółem. I tak w listopadzie 2022 roku ceny cukru były o 97 proc. wyższe niż przed rokiem. Mąka pszenna w skali roku podrożała o 46 proc., a mleko spożywcze o 40 proc. Ceny oleju rzepakowego były o 38, a masła o 30 proc. wyższe niż przed rokiem. Jeżeli ktoś zdecyduje się upiec schab, to cena tego surowego mięsa w skali roku wzrosła o 1/3.

Według badania organizowanego przez Związek Banków Polskich na święta w 2021 roku średnio wydaliśmy 1415 zł – na tę kwotę składały się: koszty organizacji świąt i zakupów spożywczych, prezenty i transport. W tym roku planujemy wydać 1427 zł, czyli niewiele więcej. Jednakże, biorąc pod uwagę inflację, w tej cenie uda się nam kupić znacznie mniej. W tym samym badaniu respondenci wskazali, że 29 proc. z nich planuje ograniczyć wydatki na artykuły spożywcze i zakupy związane z organizacją świąt. Aż 45 proc. Polaków planuje zmniejszyć koszty związane z zakupem prezentów.

Jeszcze niższe świąteczne wydatki deklarują respondenci, których głos złożył się na świąteczny Barometr Providenta, bo tylko 1259 zł. To mniej niż przed pandemią – wtedy świąteczny budżet wynosił 1700 zł – ale o 307 zł więcej niż w 2021 roku. Oznacza to, że zarabiający średnią krajową (6687,92 zł brutto, 4889 zł netto) muszą przepracować niemal 6 dni, żeby zorganizować święta. To o 1 dzień dłużej niż rok wcześniej. Eksperci Personnel Service zaznaczają, że Polacy otrzymujący minimalne wynagrodzenie muszą pracować dwa razy dłużej – bo 12 dni, aby zarobić na święta. Najszybciej na świąteczne zakupy zarobią programiści – w sierpniu 2022 roku zarabiali oni średnio 11 193 zł brutto, a zatem 7960 zł netto. To oznacza, że ich dzienna stawka to 362 zł netto. Zatem na świąteczne wydatki będą oni pracowali zaledwie 3,5 dnia.

– W nieco gorszej sytuacji są pracownicy sektora nieruchomości, budownictwa i przedsiębiorstw, bo tu zarobki oscylują wokół średniej krajowej, czyli 6500 zł brutto, 4761 zł netto – mówi Kinga Marczak, menadżer w HRS-IT. – Oznacza to konieczność pracowania przez 5,8 dnia, żeby zarobić na święta. W najtrudniejszej sytuacji są pracownicy sektora hoteli i restauracji. Ich średnie zarobki to 4751 tys. zł brutto, czyli ok. 3569 zł netto. To oznacza, że kelner lub pracownik hotelu musi przepracować niemal 8 dni, żeby zarobić 1259 zł potrzebne na świąteczne wydatki – dodaje.

– W ubiegłym roku pracownik otrzymujący wynagrodzenie minimalne musiał przepracować 10 dni, aby zarobić na wydatki świąteczne. Zatem o dwa dni krócej niż w tym roku – wylicza Krzysztof Inglot, prezes Personnel Service, ekspert ds. rynku pracy. – Było to w dużej mierze spowodowane tym, że ze względu na panującą na rynku niepewność oraz pandemię zacisnęliśmy pasa i planowaliśmy wydatki wynoszące średnio 950 zł. Niemniej w tym roku rosnące wydatki to nie efekt rozrzutności, a inflacji, która powoduje, że dokładnie ten sam koszyk zakupów z poprzedniego roku jest po prostu droższy – dodaje.

Szukając oszczędności, deklarujemy – na co wskazuje z kolei badanie Payback Opinion Poll – że po zakupy udamy się przede wszystkim do dyskontów (67 proc. ankietowanych) lub do super i hipermarketów (65 proc. respondentów). Targi i bazary wybierze co piąty konsument, a sklepy online – 15 proc. badanych.

–Wybierając sklep, w którym kupimy artykuły spożywcze na święta, najczęściej kierujemy się ceną, poszukując sklepów oferujących niskie ceny i promocje – wynika z odpowiedzi 70 proc. ankietowanych. Wygoda i dostępność produktów w jednym miejscu jest kluczowa dla 51 proc. respondentów, a dla 42 proc. – ich jakość. Z kolei 40 proc. konsumentów zwraca uwagę także na lokalizację i wybiera sklepy, które znajdują się blisko domu – czytamy w raporcie.

Katarzyna Grzywaczewska, dyrektor marketingu w Payback Polska tłumaczy, że pomimo deklaracji 52 proc. badanych, że na ich świątecznych stołach nie może niczego zabraknąć, to ponad 60 proc. osób przyznało, że w tym roku ich zakupy będą skromniejsze. – Z naszej ankiety wynika też, że Polacy coraz bardziej racjonalnie podchodzą do tematu świąt – wyjaśnia ekspert. – Blisko 90 proc. respondentów sfinansuje je z bieżących dochodów lub oszczędności, a tylko 10 proc. skorzysta w tym celu z karty kredytowej. Jednocześnie kredyt lub pożyczkę planuje zaciągnąć zaledwie 1 proc. ankietowanych – dodaje.

Co ciekawe, 6 proc. ankietowanych w ogóle nie planuje zakupów prezentów świątecznych. Głównym powodem jest w tym przypadku inflacja, na którą wskazało 55 proc. respondentów z tej grupy. Warto też podkreślić, że wśród konsumentów, którzy planują zakup prezentów, aż 60 proc. przeznaczy na nie niższe niż w poprzednich latach kwoty, a 16 proc. ograniczy liczbę osób, którym sprawi podarunki.

Jeśli już planujemy niespodzianki dla bliskich, to będą to najczęściej, podobnie jak w zeszłym roku, kosmetyki i perfumy, które zamierza kupić blisko połowa badanych (47 proc.). Bardzo popularną gwiazdkową kategorią zakupową są też gry i zabawki znajdujące się w koszykach co trzeciego respondenta, a także ubrania czy obuwie, które sprezentuje swoim najbliższym 27 proc. ankietowanych. Wśród popularnych bożonarodzeniowych prezentów są też słodycze, wskazane przez co czwartego ankietowanego, książki i płyty (21 proc. badanych) oraz elektronika (21 proc.).

Z drugiej strony – na co wskazuje najnowszy raport międzynarodowej firmy doradczej Kearney – podejście konsumentów do celebrowania ważnych dla nich wydarzeń oraz obdarowywania bliskich upominkami ewoluuje wraz ze zmieniającym się światem. Osoby przed 45 rokiem życia coraz większą uwagę przywiązują do kwestii środowiskowych. Już ponad 60 proc. pytanych w tej grupie wiekowej deklaruje, że uważa dawanie podarunków za marnotrawstwo, a 40 proc. decyduje się na samodzielne ich wykonanie.

Także z badania banku Klarna, dostawcy płatności oraz aplikacji zakupowej wynika, że polscy konsumenci, szukają sposobów na ograniczenie swoich bożonarodzeniowych wydatków poprzez zakup jedynie niezbędnych produktów (62 proc.), czy korzystanie z okresu wyprzedaży (34 proc.). Coraz ważniejsze staje się również zebranie informacji i upewnienie się, czy osoba przyjmująca od nas prezent chce go od nas otrzymać (42 proc.).

– Rewolucja smartfonowa wprowadziła nowe technologie, które umożliwiają konsumentom lepsze śledzenie dokonywanych zakupów i podejmowanie bardziej świadomych wyborów – wyjaśniają autorzy raportu. – Wyniki badania potwierdzają, że zdecydowana większość konsumentów chce korzystać z aplikacji, która pomoże im zarządzać własnymi finansami. W Polsce 23 proc. respondentów przyznaje, że korzysta już z takich rozwiązań, a blisko połowa z nich uznała je za przydatne – dodają.

Jeśli nie mamy pomysłu na prezent, eksperci radzą pomyśleć o czymś, co jednocześnie ochroni kapitał przed inflacją i będzie równocześnie inwestycją. – Dobrym pomysłem jest zakup złota – w przypadku prezentów najpopularniejsze są te o wadze od 1 do 5 gramów. Ceny takich produktów zaczynają się już od niecałych 300 zł – wymienia Aleksander Pawlak, prezes firmy Tavex. – Stawiając na złotą sztabkę lub monetę, jako świąteczny podarunek nie tylko inwestujemy w przyszłość, ale zachęcamy obdarowaną osobę również do zainteresowania się zagadnieniem metali szlachetnych. Dodatkowo złoto sprawdzi się również w sytuacji, gdy chcemy podarować bliskiej osobie pieniądze, ale w nieco bardziej wyszukanej formie niż gotówka – dodaje.

Ekspert dodaje, że złoto, bez względu na formę, jest nie tylko eleganckim prezentem, ale również sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa finansowego i inwestycyjnego bliskich w tych trudnych i niepewnych czasach. Jednym z jego atutów jest to, że złoto może zostać wymienione na dowolną walutę w każdym kraju, w jakim akurat się znajdujemy.