Czy Ion okaże się rzeczywiście przydatny? Jego prezentacja przez premiera Nicolae Ciucă więcej miała celów politycznych niż gospodarczych czy technologicznych. Ale dowodzi, że AI od dłuższego czasu nie jest tylko mrzonką, ale narzędziem z potencjałem.

Gdy pod koniec listopada OpenAI zaprezentowało ChatGPT – narzędzie, z którym można rozmawiać i zlecać mu różne zadania, media społecznościowe zalały screeny z rozmów z algorytmem. Od próśb o napisanie wypracowania czy krótkiego tekstu, przez dowcipy, aż po skomplikowane pytania filozoficzne czy naukowe. Aplikacja zdobywała nowych użytkowników w rekordowym tempie – w lutym miała ich już 100 mln. Nie trzeba było długo czekać, by zainteresował się nią wielki biznes.

Microsoft zaimplementował ChatGPT do wyszukiwarki Bing, a niedługo później do przeglądarki Edge. W połowie marca gigant z Redmond zapowiedział kolejne wdrożenie: tym razem technologia trafi do pakietu Office 365 jako nakładka Copilot. To taki asystent-spinacz znany z dawnego MS Office, ale po nowemu. Narzędzie ma analizować wszystkie dane dostępne w plikach użytkownika i podpowiadać rozwiązania oraz wykonywać polecenia – np. tworzyć prezentacje, podsumowania długich tekstów (executive summary – jedno z kluczowych zadań każdej osoby na stanowisku asystenta) czy grupować dane.

Sam Microsoft ostrzega jednak, by nie wierzyć algorytmom w stu procentach, bo odpowiedzi mogą być błędne.

– AI na pewno sprawniej niż człowiek radzi sobie z analizą dużych zbiorów danych. Jest w stanie bardzo szybko je przetworzyć i wyciągnąć wnioski. Jednak to, w jaki sposób te dane zostaną zinterpretowane, zależy od osób, które tworzą AI – w końcu to one projektują algorytmy i procesy kierujące sztuczną inteligencją. W konsekwencji więc pełne zaufanie do porad AI niesie ze sobą ryzyka – komentuje Kamil Sadkowski, starszy specjalista ds. cyberbezpieczeństwa ESET.

Rewolucja? Wojciech Zaremba, jeden z założycieli OpenAI, firmy stojącej za ChatGPT oraz generatorem obrazków Wall-E, nie ma co do tego wątpliwości.

– Biorąc pod uwagę, że sztuczna inteligencja ma szansę zmienić praktycznie każdy element naszego życia, porównałbym ją raczej do prądu. Zanim powstał, trudno było sobie wyobrazić, do czego może być używany. Niektórzy sądzili, że da się przy jego pomocy rozświetlić pomieszczenie, ale nikt nie przypuszczał, że przyczyni się do powstania radia czy komputera. A teraz prąd jest wokół nas. I podobnie będzie z AI – mówił niedawno w rozmowie z „Forbesem”. Zastrzegał przy tym, że ChatGPT to sensowny produkt, ale „sporo mu jeszcze brakuje do ideału”. – To tylko demonstracja naszych możliwości. Próbka, która pokazuje, w jakim kierunku rozwija się technologia sztucznej inteligencji i do czego można ją wykorzystać.

Zaprezentowana w marcu czwarta wersja nieźle radzi sobie z masowym wielozadaniowym rozumieniem języka („massive multitask language understanding”). Egzamin do amerykańskiej izby adwokackiej także nie powinien stanowić dla niej kłopotu. Przy okazji OpenAI odpowiedziało na stawiane od początku pytanie „gdzie tu jest biznes”: dostęp do najnowszej wersji kosztuje 20 dol. miesięcznie.

– Czy ta rozmowa na pewno będzie anonimowa? – upewnia się programista, którego pytam o wykorzystanie ChatGPT podczas pracy. – Programiści spędzają tyle czasu na pisaniu kodu, przeglądaniu specjalistycznych forów i szukaniu błędów. ChatGPT to nie jest narzędzie, które stworzy oprogramowanie od A do Z, ale niekiedy proszę go o napisanie fragmentu kodu. A jeśli gdzieś trafi się błąd, to ChatGPT znajduje go niemal natychmiast.

Czy nie boi się, że pewnego dnia algorytm pozbawi go pracy?

– Szczerze? Boję się. Ale na razie pozwala mi zaoszczędzić sporo czasu, a więc znacząco zwiększyć moją stawkę za godzinę – śmieje się.

Nieco innym – i odrobinę trudniejszym w użyciu – algorytmem generatywnym jest Midjourney. Zaprezentowana w marcu piąta iteracja narzędzia do generowania obrazów każe stawiać pytania o przyszłość fotografii i profesjonalnych grafików. O ile poprzednie budziły wesołość, gdy tworzyły obrazy ludzi z siedmioma palcami albo trzema rękami, o tyle aktualna potrafi stworzyć grafikę niemal tak dobrą, jak studyjne zdjęcie po obróbce graficznej.

To może ułatwić pracę marketingowcom, grafikom i innym przedstawicielom zawodów kreatywnych, którzy zamiast w pocie czoła obmyślać kolejne koncepcje, po prostu wpiszą odpowiednie polecenie. Jedyny kłopot to na razie prawa autorskie. Rząd USA już wydał interpretację, wedle której efekty pracy algorytmów generatywnych nie podlegają ochronie.

Choć eksplozja popularności ChatGPT sprawiła, że o AI zaczęło się mówić, algorytmy uczenia maszynowego są w użyciu od dawna.

Aplikacji kandydatów do pracy w Johnson & Johnson jako pierwszy nie przegląda znudzony HR-owiec, ale algorytm odsiewający tych, którzy nie spełniają kryteriów. Leroy Merlin używa AI do zarządzania zamówieniami – tak, by wziąć pod uwagę np. pogodę. W Vodafone służy za system wczesnego ostrzegania przed awariami. Nie wspominając o Amazonie, który posiłkuje się algorytmami niemal wszędzie – od zautomatyzowanych magazynów po (w Polsce słabo działającego) asystenta Alexę.

Wszystko to nie mogłoby się jednak udać, gdyby nie „algorytmiczny tlen”, czyli dane. Uruchomienie Iona spotkało się tyleż z zainteresowaniem, co z krytyką: naukowcy oraz przedstawiciele trzeciego sektora zażądali informacji o zasadzie działania algorytmu i źródle jego danych. „Żądamy przejrzystości” – brzmiały apele.

To samo dotyczy jednak wszystkich narzędzi obecnych na rynku. McKinsey szacuje, że model GPT-3 został wytrenowany na około 45 terabajtach danych tekstowych. To około 30 km półek z książkami – o połowę więcej niż wszystkie zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

– Wielka moc wymaga wielkiej odpowiedzialności. Najważniejsze jest uświadomienie sobie, że wszyscy tworzymy i konsumujemy dane. Każdy z nas musi być odpowiedzialny za ich etyczne wykorzystanie – mówi Piotr Rozenbajgier, Data Science & Engineering Lead w SAS zwraca uwagę na pochodzenie danych. – Pierwszym krokiem jest zwiększenie ogólnej świadomości na temat zagadnień związanych z etyką danych wewnątrz organizacji.

Następnie poprzez współpracę biznesu z rządami oraz organizacjami powinniśmy doprowadzić do opracowania systemowych rozwiązań i regulacji, które zagwarantują, że algorytmy jak każde inne narzędzie będą wykorzystywane odpowiedzialnie, a efekty ich działania będą w pełni wytłumaczalne.