Pierwsze niepokojące sygnały o rosnące liczbie pacjentów z alergiami skórnymi pojawiły się w jesienią 2020 r. Wtedy wszyscy zaczęli intensywnie odkażać i myć ręce. Zrobiło się zimno, a wtedy skóra staje się bardziej sucha, spada poziom ceramidów, które tworzą ochronną barierę hydrolipidową. Intensywne mycie i odkażanie sprawiło, że do tak uszkodzonej skóry dłoni alergeny łatwiej przenikały. — W 2022 r. wykazano, że przyczyną tych uczuleń są konserwanty oraz substancje zapachowe. Lubimy bowiem mydła, które pachną – mówi dr Chlebus. — Uczulają mydła, bo większość to mydła zapachowe i zasadowe, z pH rzędu 10-11, a takie pH to droga do uczuleń, bo powodują podrażnienia naskórka.

Bariera hydrolipidowa to naturalna ochrona skóry przed czynnikami alergizującymi i podrażniającymi. — Skóra tworzy szczelną warstwę naskórka i płaszcz hydrolipidowy, żeby substancje alergizujące i podrażniające nie mogły wnikać w głąb. Jeśli zastosujemy produkt myjący, który tę barierę uszkadza, to substancje drażniące są w stanie dużo łatwiej przeniknąć do skóry – mówi dr Bańka-Wrona i radzi sięgać po mydła, które mają mało składników i dobre pH wynoszące 5,5, a także takie, które zostały sprawdzone, czy nie uszkadzają bariery hydrolipidowej, i w jakim stopniu wzmacniają jej szczelność. – Większość mydeł ma pH zasadowe, bo to jest prostsze i tańsze w produkcji – wyjaśnia Anna Komierowska, właścicielka Soap for Globe, której firma wyprodukowała mydła w kostkach o pH 5,5 z małą ilością składników.

O zagrożeniu alergiami skórnymi zaczęto mówić pod koniec lat 60. Konserwanty w kosmetykach aktywizowały się pod wpływem światła i wywoływały alergie. – Wydawało się wtedy, że te najbardziej toksyczne konserwanty zostaną z rynku wycofane, ale tak się nie stało – mówi dr Chlebus. Wycofano parabeny, które uznano za najbardziej uczulające, a które teraz uważa się za bezpieczne.

Na podstawie wyniku testów alergicznych tysiąca pacjentów, dr Chlebus odkryła, że jednymi z najczęstszych substancji alergizujących są galusany – antyoksydanty dodawane do najróżniejszych kosmetyków, m.in. do kremów do rąk, balsamów do ciała, szamponów i do odżywek do włosów. – Są dodawane do kosmetyków w niewielkich ilościach, co spowodowało, że trudno było odkryć ich uczulające właściwości – wyjaśnia dr Chlebus.

Zamieszanie wokół konserwantów sprawiło, że obecnie producenci dodają niewielkie ilości każdej substancji konserwującej czy antyoksydacyjnej. Dlatego tak trudno jest ustalić, co kogo uczula. – Uważa, że nie ma bezpiecznego konserwantu ani antyoksydantu. Każdy może uczulić. W zależności jak dużo ich użyjesz – dodaje dr Chlebus.

Dlatego zaleca się, aby w kosmetyku było maksymalnie dziesięć składników. – Nadal większość produktów ma ich setki. Nawet w skład kremów na podrażnienia wchodzą dziesiątki substancji. A im więcej składników, tym większe ryzyko, że będzie wśród nich ten, który nas uczula – mówi dr Chlebus.

Nadmiar stosowanych kosmetyków jest drugą przyczyną rosnącej liczby alergii skórnych — Dziś nie wystarczy umyć twarzy mydłem i posmarować kremem. Stosujemy pielęgnację wieloetapową. Czytamy o składnikach aktywnych i chcemy wszystkie naraz zastosować we własnej pielęgnacji. Myjemy twarz dwuetapowo, nakładamy tonik, potem stosujemy serum, potem kolejny krem, krem z filtrem UV i nakładamy make-up. – Substancji alergizujących nawet w zwyklej codziennej pielęgnacji mamy znaczenie więcej niż dawniej – mówi dr Bańka-Wrona.

Dr Bańka-Wrona wymienia jeszcze jedną przyczyną coraz większej liczby alergii skórnych: — Osoby, które mają skórę wrażliwą, lub są alergikami, mają "nieszczelną" barierę hydrolipidową, czyli naturalny mechanizm ochronny naszego naskórka. Zwiększa to przenikanie składników aktywnych z kosmetyków, co z kolei powoduje, że rośnie ryzyko alergii i podrażnień. Dodatkowo osoby ze skórą nadwrażliwą często sięgają po produkty naturalne, wierząc, że te im nie zaszkodzą. W rzeczywistości jest jednak odwrotnie, jeszcze bardziej się uczulają. Dzieje się tak dlatego, że tzw. kosmetyki naturalne nie są oczyszczane z substancje alergizujących, często w jednym produkcie jest bardzo dużo różnych wyciągów, a każdy z nich to potencjalny czynnik ryzyka rozwoju podrażnienia czy alergii. – Pamiętajmy, że im więcej składników potencjalnie drażniących zawiera kosmetyk i im więcej takich kosmetyków nakładamy na skórę, tym większe ryzyko, że wywoła on podrażnienie – wyjaśnia dr Bańka-Wrona.

W doborze kosmetyków pomagają dermatolodzy. – Wiemy, które produkty zostały przebadane kliniczne i które są bezpieczne, bo napis "produkt hipoalergiczny" nie zawsze oznacza, że taki produkt może być zalecany pacjentom z alergią czy nadwrażliwością – mówi dr Bańka-Wrona. Dermatolożka radzi, aby osoby z nadwrażliwością nie sięgały po produkty naturalne, ale po kosmetyki apteczne, w których składzie jest jak najmniej substancji. – Niezwykle ważny jest także wybór odpowiednich produktów myjących. Mycie to ten moment w codziennej pielęgnacji, podczas której najłatwiej o uszkodzenie bariery hydrolipidowej – uważa dr Bańka-Wrona.